Intervistë me ekspertin e qeverisë gjermane rreth Covid-19: Analiza e virusit dhe masat e ndërmarra
Burimi: https://www.theguardian.com/world/2020/apr/26/virologist-christian-drosten-germany-coronavirus-expert-interview
Christian Drosten, është kryeshkencëtari i qeverisë gjermane në lidhje me Covid-19. Këtu po paraqesim një intevistë të tij dhënë për gazetën prestigjiozë “The Guardian”. Ky zë i shtohet edhe zërit të kryeekspertit Suedez dhe atij anglez që kemi sjellë në shqip për lexuesin tonë.
Christian Drosten drejton Institutin e Virologjisë në Spitalin Charité në Berlin, ishte një nga ata që identifikoi virusin Sars në 2003. Si drejtues i laboratorit referues të institutit të shëndetit publik të koronaviruseve, ai është bërë krye-eksperti qeveritar për virusin e lidhur që ka shkaktuar pandeminë aktuale.
Në një intervistë ekskluzive, Drosten pranon se ka frikë nga një valë e dytë vdekjeprurëse e virusit. Ai shpjegon pse Angela Merkel ka një avantazh ndaj liderëve të tjerë botërorë – dhe pse “paradoksi i parandalimit” e mban zgjuar natën.
Gjermania do të fillojë të heqë bllokimin e saj gradualisht nga e hëna. Çfarë ndodh më pas?
Për momentin, ne po shohim urgjenca gjysmë të zbrazëta në Gjermani. Kjo për shkak se kemi filluar diagnostikimin herët dhe në një shkallë të gjerë, dhe kemi ndaluar epideminë – domethënë, ulëm numrin e riprodhimit [një masë kryesore të përhapjes së virusit] posht njëshit. Tani ka filluar jo që unë e quaj “paradoksi i parandalimit”. Njerëzit po pretendojnë se ne kemi reaguar tepër, ka një presion politik dhe ekonomik për t’u rikthyer në normalitet. Plani federal është që të heqë bllokimin gradualisht, por për shkak se shtetet gjermane, ose Landet, vendosin rregullat e tyre, kam frikë se do të shohim shumë krijimtari në interpretimin e këtij plani. Unë shqetësohem që numri i riprodhimit do të fillojë të rritet përsëri, dhe ne do të kemi një valë të dytë.
Pyetje: Nëse karantina do të mbahej në vend më gjatë, a mund të zhdukej sëmundja?
Përgjigje: Ekziston një grup modeluesish në Gjermani të cilët sugjerojnë që duke zgjatur bllokimin këtu për disa javë të tjera, ne mund të shtypnim vërtet qarkullimin e virusit në një shkallë të konsiderueshme – duke e çuar numrin e riprodhimit nën 0.2. Unë kam prirjen t’i mbështes ata, por nuk kam e kam ndarë krejtësisht mendjen. Numri i riprodhimit është vetëm një mesatare, një tregues. Nuk do t’ju tregojë për xhepa të përhapjes së lartë të sëmundjes siç janë shtëpitë e të moshuarve, ku do të duhet më shumë kohë për të zhdukur sëmundjen, dhe nga do të mund të shohim një ringjallje të shpejtë edhe nëse karantina do të zgjatej.
Nëse do të kishte një ripërtëritje të tillë të virusit, a mund të përmbahej?
Po, por nuk mund të ndodhë bazuar vetëm në gjurmimin e kontaktit njerëzor. Tani kemi prova që pothuajse gjysma e ndodhive të infeksionit ndodhin përpara se personi që kalon në infeksion të zhvillojë simptoma – dhe njerëzit janë infektivë duke filluar dy ditë para kësaj. Kjo do të thotë që gjurmuesit e kontaktit njerëzorë që punojnë me pacientët për të identifikuar ata ndaj të cilëve u janë ekspozuar, janë në një garë kundër kohës. Ata kanë nevojë për ndihmë për të kapur të gjithë ata që ekspozohen potencialisht sa më shpejt që të jetë e mundur – dhe kjo do të kërkojë gjurmimin elektronik të kontaktit.
Sa afër jemi për të arritur imunitetin e tufës?
Për të arritur imunitetin e tufës ne kemi nevojë për 60-70% të popullatës për të kryer antitrupa ndaj virusit. Rezultatet e testeve të antitrupave sugjerojnë që në Evropë dhe SH.B.A., në përgjithësi, ne jemi në numra të ulët njëshifrorë, por testet nuk janë të besueshme – të gjithë ata kanë probleme me pozitivet false – dhe imuniteti i tufës nuk është gjithashtu gjithçka në këtë histori. Ai supozon përzierjen e plotë të popullatës, por ka arsye – pjesërisht që kanë të bëjnë me rrjetet sociale që formojnë njerëzit – pse e gjithë popullata mund të mos jetë e disponueshme për infeksion në çdo kohë të caktuar. Rrjetet ndryshojnë dhe njerëzit e rinj janë të ekspozuar ndaj virusit. Efektet e tilla mund të shkaktojnë valë infeksioni. Një faktor tjetër që mund të ndikojë në imunitetin e tufës është nëse koronaviruset e tjerë – ato që shkaktojnë ftohjen e zakonshme, për shembull – ofrojnë mbrojtje për këtë. Ne nuk e dimë, por është e mundur.
A duhet që të gjitha vendet të testojnë të gjithë njerëzit?
Nuk jam i sigurt. Edhe në Gjermani, me kapacitetin tonë të madh të testimit, dhe shumica e tyre u drejtohet njerëzve që raportojnë simptoma, ne nuk kemi pasur një normë pozitiviteti mbi 8%. Kështu që unë mendoj se testimi i synuar mund të jetë më i miri, për njerëzit që janë me të vërtetë të prekshëm – personeli në spitale dhe shtëpitë e përkujdesjes, për shembull. Kjo nuk është plotësisht në vend edhe në Gjermani, megjithëse po shkojmë drejt saj. Synimi tjetër duhet të jetë pacientët në javën e parë të simptomave, veçanërisht pacientët e moshuar që priren të vijnë në spital shumë vonë në momentin – kur buzët e tyre tashmë janë blu dhe ata kanë nevojë për intubacion. Dhe ne kemi nevojë për një lloj sistemi të mbikëqyrjes sentinel, për të testuar rregullisht popullsinë dhe për të ndjekur zhvillimin e numrit të riprodhimit.
Çfarë dihet për sezonalitetin e virusit?
Jo shumë. Grupi i modelimit të Harvardit i udhëhequr nga Marc Lipsitch ka sugjeruar që transmetimi mund të ngadalësohet gjatë verës, por që do të jetë një efekt i vogël. Nuk kam të dhëna më të mira.
A mund të themi me siguri se pandemia filloi në Kinë?
Unë mendoj kështu. Nga ana tjetër, unë nuk supozoj se ajo filloi në tregun e ushqimit në Ëuhan. Ka më shumë të ngjarë të ketë filluar atje ku u edukua kafsha – pritësi i ndërmjetëm.
Çfarë dimë për atë mikpritës të ndërmjetëm – a është ai “pangolina e varfër”, siç dihet?
Përgjigje: Unë nuk shoh ndonjë arsye për të supozuar se virusi kaloi nëpër pangolina në rrugën e tij drejt njerëzve. Ka një informacion interesant nga letërsia e vjetër e Sars. Ai virus u gjet te macet civet, por edhe te rakunët – diçka që mediat e anashkaluan. Qentë rakunë janë një industri masive në Kinë, ku edukohen në ferma dhe kapen në gjendje të egër ti marrë gëzofin. Nëse dikush do të më jepte disa qindra mijë dollarë dhe hyrje falas në Kinë për të gjetur burimin e virusit, unë do të shikoja në vendet ku janë edukuar qen rakunë.
A do të jetë e dobishme identifikimi i pacientit zero – njeriu i parë që është infektuar me këtë virus?
Jo. Është pothuajse e sigurtë se pacienti zero se ka fituar një virus që është shumë i ngjashëm me disa nga viruset e sekuencave të para, kështu që nuk do të na ndihmojë të zgjidhim problemin tonë aktual. Unë nuk mendoj se mund të argumentohet se gjetja e tij do të na ndihmonte të parandalojmë pandemitë e ardhshme të koronavirusit, sepse njerëzimi do të jetë imun ndaj koronavirusit tjetër të lidhur me Sars, duke qenë i ekspozuar ndaj këtij. Koronaviruset e tjerë mund të përbëjnë një kërcënim – një kandidat kryesor është virusi i sindromës së frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (Mers) – por për të kuptuar atë kërcënim ne duhet të studiojmë se si viruset Mers po evoluojnë në devetë në Lindjen e Mesme.
Pyetje: A janë aktivitetet njerëzore përgjegjëse për kalimin e koronavirusëve nga kafshët tek njerëzit?
Koronaviruset janë të prirur të ndryshojnë nikoqirët kur ka mundësi, dhe ne krijojmë mundësi të tilla përmes përdorimit tonë jo natyral të kafshëve – bagëtitë. Bagëtitë janë të ekspozuara ndaj jetës së egër, ato mbahen në grupe të mëdha që mund të forcojnë virusin, dhe njerëzit kanë kontakt intensiv me ta – për shembull përmes konsumimit të mishit – kështu që ato sigurisht paraqesin një trajektore të mundshme të shfaqjes së koronaviruseve. Devetë llogariten si bagëti në Lindjen e Mesme, dhe ato janë nikoqir i virusit Mers si dhe koronavirusi njerëzor 229E – i cili është një shkak i ftohjes së zakonshme – ndërsa bagëtitë ishin pritësit origjinalë për koronavirus OC43, i cili është një tjetër.
Gripi është menduar gjithmonë se paraqet rrezikun më të madh pandemik. A është ende kështu?
Sigurisht, por ne nuk mund të përjashtojmë një pandemi tjetër të koronavirusit. Pas shpërthimit të parë të Ebolës, në 1976, njerëzit menduan se nuk do të kthehej më, por u deshën më pak se 20 vjet për ta bërë këtë.
Pyetje: A përbën gjithçka shkencore që është bërë rreth kësaj çështjeje një shkencë të mirë?
Jo! Në fillim, në shkurt, kishte shumë pre-print [kumtesa shkencore që nuk janë shqyrtuar akoma nga kolegët]. Tani mund të lexoni 50 të tilla para se të gjeni diçka që është në të vërtetë e fortë dhe interesante. Shumë burime kërkimore janë duke u skartuar.
Angela Merkel është vlerësuar për udhëheqjen e saj gjatë kësaj krize. Çfarë e bën atë një udhëheqëse të mirë?
Ajo është jashtëzakonisht e informuar mirë. Ndihmon që ajo është një shkencëtar dhe mund ti kuptojë numrat. Por unë mendoj se kjo kryesisht varet nga karakteri i saj – mendueshmëria dhe aftësia e saj për ti bërë njerëzit të ndjehen të sigurt. Ndoshta një nga tiparet dalluese të një lideri të mirë është se ata nuk po e përdorin këtë situatë aktuale si një mundësi politike. Ata e dinë se sa kundërproduktiv do të ishte.
Nga vendi ku jeni, si po e trajton Mbretëria e Bashkuar situatën?
Është e qartë se testimi u zbatua pak vonë në Angli. Shëndeti Publik Anglez ishte në gjendje të diagnostikonte sëmundjen shumë herët – ne kemi punuar me ta për të bërë testin diagnostik – por pjesa më e madhe në Gjermani u drejtua pjesërisht nga forcat e tregut, të cilat e bënë atë të shpejtë, por nuk ndodhi kështu në Mbretërinë e Bashkuar. Tani, megjithatë, kam përshtypjen se Mbretëria e Bashkuar po fiton vrull në këtë drejtim dhe se po koordinon përpjekjet e testimit më mirë se Gjermania.
Çfarë ju mban zgjuar natën?
Në Gjermani, njerëzit shohin që spitalet nuk janë mbingarkuar dhe nuk e kuptojnë pse dyqanet e tyre duhet të mbyllen. Ata vetëm shikojnë se çfarë po ndodh këtu, jo në situatën, të themi në Neë York ose Spanjë. Ky është paradoksi i parandalimit dhe për shumë gjermanë jam djali i keq që po shkatërron ekonominë. Kam kërcënime me vdekje, të cilat i denoncoj në polici. Më shqetësuese për mua janë emailet e tjerë, ata nga njerëzit që thonë se kanë tre fëmijë dhe shqetësohen për të ardhmen. Nuk është faji im, por ata më mbajnë zgjuar natën.
Perktheu Rezart Beka
Erasmusi.org