Afaristët në Maqedoninë e Veriut thonë se në rast të miratimit nga Qeveria të vendimit për ngrirjen (kufizimin) e çmimeve të produkteve ushqimore, raftet e dyqaneve do të mbeten të zbrazëta.
Ky reagim pason njoftimin e Ministrisë së Ekonomisë se është në përfundim të analizave për ngrirjen e çmimeve të disa produkteve ushqimore, si qumështi dhe mielli dhe produktet e tyre, pa dhënë më shumë detaje se kush do të jetë pjesë e kësaj liste.
Ministri i Ekonomisë i Maqedonisë së Veriut, Kreshnik Bekteshi, ka bërë të ditur se një vendim i këtillë mund të marrë miratimin nga Qeveria në fund të kësaj jave.
Ky paralajmërim pason vendimin e Qeverisë për kufizimin e çmimit të bukës në 33 denarë (0.50 euro) nga rreth 1 euro sa kishte arritur.
Qeveria e Maqedonisë së Veriut mori vendim të ngrijë çmimin e bukës dhe tani paralajmëron ngrirjen e çmimit të qumështit dhe disa produkteve të tjera ushqimore, pasi kompanitë prodhuese i kanë shfrytëzuar subvencionet për rrymë të lirë, ndërkohë që nuk i kanë ulur çmimet e produkteve që i prodhojnë.
Drilon Iseni, drejtor i Odës Ekonomike të Maqedonisë Veriperëndimore thotë për Radion Evropa e Lirë se biznesi nuk do të mund të përballojë ngrirjen e çmimeve për shkak të rritjes së kostos së prodhimit.
“Çështja është që mos të shkohet në variante ekstreme kur biznesmenët nuk do të kenë llogari që të plasojnë një produkt në treg, përkatësisht atë produkt ta heqin nga raftet e dyqaneve dhe rrjedhimisht të humbin edhe biznesmenët edhe qytetarët”, thotë Iseni.
“Por, çështja është që Qeveria të gjejë mënyra alternative, si t’i ulë çmimet e produkteve të caktuara ushqimore, qofshin ato bazë apo në përgjithësi. Ka shumë mënyra – siç është heqja e tatimeve përkohësisht apo heqja e tarifave doganore – në formë që të vihet deri te një çmim më i kapshëm edhe për konsumatorin dhe njëkohësisht të mos dëmtohet edhe biznesi”, shton ai.
Çmimet e produkteve ushqimore në berzën ndërkombëtare shënojnë ulje, në Maqedoninë e Veriut ngritje
Ekspertët e ekonomisë thonë se Qeveria është e detyruar t’i mbrojë konsumatorët në rastet kur kompanitë që prodhojnë produkte ushqimore nuk ndjekin trendin e uljes së çmimeve ushqimore në berzën ndërkombëtare.
Zdravko Saveski nga Institutit për Shkenca Humane dhe Shoqërore, si aktivist për mbrojtjen e të drejtave sociale, e konsideron të palogjikshme që çmimet e produkteve ushqimore ulen në berzën botërore, kurse qytetarët e Maqedonisë së Veriut paguajnë çmime shumë më të larta sesa ata në vendet e Bashkimit Evropian.
“Kur keni një situatë ku për 11 muaj shënojnë ulje çmimet e produkteve ushqimore në berzën botërore, kjo duhet të reflektohet edhe në tregun vendor për prodhimet ushqimore. Por, kapitalistët që posedojnë fabrika për prodhimin e produkteve ushqimore nuk e ndjekin këtë trend, duke realizuar profit të lartë”, vlerëson Savevski për REL-in.
Ai thekson se në momentin që afaristët nuk tregohen të ndjeshëm ndaj shkallës së varfërisë, por mbeten të fokusuar vetëm te përfitimi i lartë, Qeveria është e obliguar që të mbrojë interesin e përgjithshëm duke i ngrirë çmimet.
Arben Halili, profesor i Ekonomisë në Universitetin e Tetovës, thotë për Radion Evropa e Lirë se autoritetet duhet të kenë për bazë interesat e qytetarëve, por gjithsesi duke përfillur edhe kërkesat e sektorit të biznesit.
“Besoj se duhet të bëhet një lloj kombinimi mes uljes së çmimit, në nivelin që duhet, njëkohësisht duke u harmanizuar dhe me marzhën tregtare. Normalisht se te kompanitë që kanë prodhime vendore, ndoshta është më i lehtë imponimi i uljes së çmimeve, por kemi dhe kompani që furnizohen me lëndën e parë nga vendet e rajonit dhe më gjerë dhe ky lloj imponimi direkt i uljes së çmimeve mund të mos jetë i leverdishëm dhe në periudhë afatgjate të këtë pasoja për biznesin. Megjithatë, gjithsesi gjykoj se ngrirja e çmimit të produkteve ushqimore bazë si buka, qumështi,…etj është masë që duhet përshëndetur dhe duhet mbështetur”, vlerëson Halili.
Rritja e çmimeve të produkteve ushqimore ka ndikuar që Maqedonia e Veriut të shënojë shkallën më të lartë të inflacionit krahasuar me vendet e rajonit dhe më gjerë.
Të dhënat e Entit Shtetëror të Statistikave kanë nxjerrë në pah se shpenzimet për jetesë e kanë përmbyllur vitin e kaluar 2022 me një rritje prej rreth 20 për qind krahasuar me fund atë paraprak, vitin 2021.
Gjatë muajit janar, çmimi i ushqimit në Maqedoninë e Veriut ka shënuar një rritje prej 25 për qind krahasuar me po të njëjtin muaj gjatë vitit të kaluar.
Të dhënat e Entit Shtetëror të Statistikave kanë bërë të ditur se gjatë janarit të këtij viti, çmimi i bukës dhe prodhimeve nga mielli ka shënuar rritje për 40 për qind, mishi, qumështi dhe prodhimet nga qumështi, si dhe vezët – për rreth 30 për qind krahasuar me janarin e vitit paraprak./REL