Nga Julia Hollingsworth, CNN
Ka kaluar një vit e gjysmë që kur u identifikuan rastet e para të Covid-19, por shumë vende në Azi-Paqësor po përjetojnë të njëjtën situatë si në ditët e para të pandemisë. Ndërsa Britania hapi klubet e natës pas një dimri të gjatë me kufizimet e koronavirusit, miliona njerëz në Australi dhe Kinë kanë rikthyer sërish kufizimet.
Sistemet shëndetësore në Malajzi, Tajlandë dhe Indonezi janë të mbingarkuara. Dhe vende si ishulli i Paqësorit Fixhi, i cili vitin e kaluar kishte raportuar shumë pak raste, tani po lufton me shpërthime të mëdha.
Për disa, është e vështirë të kuptohet pse Azi-Paqësori është një nga vendet që po preket më shumë nga koronavirusi. Shumë vende të Azi-Paqësorit u shndërruan në kombe hermetike, duke mbyllur kufijtë për pothuajse të gjithë të huajt, duke vendosur karantina të rrepta për personat që hynin në vend dhe duke vendosur politika agresive të testimit dhe gjurmimit, raporton abcnews.al
Ata jetuan me këto rregulla të ashpra kufitare, në mënyrë që të eliminonin virusin dhe të të mbronin njerëzit. Dhe funksionoi – derisa varianti shumë ngjitës i Delta filloi të përhapej. Tani shpërthimet e reja po vënë në pikëpyetje strategjinë zero të Covid të favorizuar nga Kina dhe Australia dhe po shkakton një debat më të madh se sa efektive është qasja.
Në zonën e nxehtë të Covid, në Sidnei autoritetet kanë deklaruar se arritja e një norme vaksinimi prej 50% mund të jetë e mjaftueshme për të filluar lehtësimin e masave. Në Kinë, ku një pjesë e vogël e rasteve mund të nxisë testimin masiv, një numër në rritje i ekspertëve të shëndetit publik tani po favorizojnë një qasje zbutëse, në vend të tolerancës zero.
Zhvendosja nga qasja zero e Covid është ajo që vendet e tjera si Zelanda e Re dhe Hong Kongu ka të ngjarë të ndjekin, sipas ekspertëve, por ata nuk mund të qëndrojnë të mbyllur nga bota përgjithmonë.
Hong Kongu ka konfirmuar rreth 12,000 raste që nga fillimi i pandemisë, ndërsa Zelanda e Re ka konfirmuar pak më shumë se 2,880 raste dhe asnjë nga vendet aktualisht nuk ka konfirmuar asnjë rast lokal, sipas autoriteteve përkatëse.
“Strategjia zero e Covid padyshim ka qenë e suksesshme në disa pjesë të botës gjatë 18 muajve të fundit, por nuk besoj që qeveritë duan që kjo të jetë e ardhmja, tha Karen A. Grépin, një pedagoge e asociuar në Universitetin e Hong Kongut.
A ndoqën Kina dhe Australia strategjinë e duhur?
Ndërsa Covid-19 u përhap kudo në Europë dhe SHBA, vende si Kina dhe Australia ndërmorën qasjen e eliminimit të Covid. Vendet e varura nga turizmi si Zelanda e Re dhe ishujt e Paqësorit, për shembull, vunë re që industritë e tyre të udhëtimit ishin një nga sektorët më të prekur. Mijëra australianë nuk mund të ktheheshin për shkak të udhëtimeve të kufizuara dhe urdhrit të karantinës – dhe australianët nuk mund të udhëtonin jashtë.
Por kishte edhe një përfitim të madh. Kina dhe Australia nuk kanë regjistruar kurrë të njëjtat shpërthime katastrofike që goditën SHBA-në dhe Mbretërinë e Bashkuar. Deri para disa javësh, jeta ishte kthyer në normalitet. Njerëzit merrnin pjesë në festivale muzikore dhe ngjarje sportive, raporton abcnews.al
“Vendet e Azi-Paqësorit, në përgjithësi, kanë raportuar një vit e gjysmë tepër të suksesshëm për sa i përket menaxhimit të Covid,” tha Grépin.
Dale Fisher, një profesor i sëmundjeve infektive në Spitalin Kombëtar të Universitetit të Singaporit, tha se strategjitë e Australisë dhe Kinës u përqendruan në mbylljen e kufijve – dhe gjurmimin. Por këto qasje janë sfiduar nga Delta, e cila është më e transmetueshme se lia e dhenve , dhe është midis 60% dhe 200% më ngjitëse sesa lloji origjinal i identifikuar së pari në Wuhan.
“Unë besoj se (Kina dhe Australia) mbi vlerësuan integritetin e kufijve të tyre,” tha Fisher. “Thjesht mund të mos ketë qenë një problem kaq i madh me versionin e covid të Wuhan.
Sapo Delta u përhap në Australi, ajo ekspozoi një të metë të madhe në strategjinë e vendit – shpërndarjen e ngadaltë të vaksinave. Që nga e diela, vetëm 17% e popullsisë australiane përkatësisht 25 milion njerëz janë vaksinuar plotësisht, në krahasim me 58% të Mbretërinë së Bashkuar ose 50% në SHBA.
A mund të funksionojë strategjia “Zero Covid”?
Autoritetet kineze kanë pezulluar transportin e brendshëm dhe kanë përfunduar testimin masiv pasi më shumë se 300 raste u zbuluan në të gjithë vendin. Këto janë strategji të njohura në Kinë – dhe ata ndoshta do të funksionojnë përsëri, tha Ben Cowling, një profesor i epidemiologjisë së sëmundjeve infektive në Universitetin Hong Kong.
“Duke përdorur strategjinë “Zero Covid” ata do të eliminojnë shumë shpejt virusin, por kjo ilustron rreziqet e Covid edhe pse me një strategji zero Covid,” tha Cowling. “Ky nuk do të jetë shpërthimi i fundit – do të ketë më shumë shpërthime edhe gjatë muajve të ardhshëm.”
Për muaj me radhë, strategjia zero Covid ka funksionuar mirë. Ndërsa vendet e tjera kanë luftuar me sistemet e mbingarkuara të kujdesit shëndetësor dhe një numër të madh viktimash, Kina dhe Australia kanë raportuar vetëm 4,848 dhe 939 viktima.
Kjo u lejoi vendeve të rifillojnë jetën normale brenda kufijve të tyre, dhe do të thotë që ekonomitë e tyre u prekën më pak në krahasim me vendet e tjera.
Sidoqoftë, shumë ekspertë mendojnë se një strategjia zero e Covid nuk është e qëndrueshme. Në fund, të gjitha vendet do të kërkojnë të rihapin kufijtë me pjesën tjetër të botës dhe kur ta bëjnë diçka të tillë ata duhet të marrin parasysh që disa njerëz ka të ngjarë të infektohen.
“Nëse nuk jeni të përgatitur për të shkëputur veten nga shoqëria përgjithmonë, Covid do të jetë gjithmonë në vendin tuaj. Pra, duhet të mësojmë të bashkëjetojmë me Covid,” tha Fisher.
Ky ndryshim mund të jetë i vështirë politikisht.
Në Kinë, për shembull, zyrtarët dhe mediat shtetërore kanë vlerësuar strategjinë e vendit dhe suksesin e tij si një shenjë e superioritetit kinez, tha Huang. Qeveria do të duhet të justifikojë vendimin e saj nëse kalon nga strategjia zero Covid në një qasje më zbutëse, tha ai.
“Kjo qasje është ende e popullarizuar në mesin e popullsisë kineze, pasi ata e pranuan si qasjen e vetme efektive në luftën kundër pandemisë,” tha ai.
Por të heqësh dorë nga strategjia zero e Covid nuk është diçka për të cilën Australia dhe Kina duhet të vendosin tani, tha Grépin. Kur më shumë se 80% e popullsisë të vaksinohet, atëherë këto vende mund të lehtësojnë masat duke rihapur kufijtë, tha Fisher.
Kina mbështetet në vaksinat vendase, përfshirë Sinovac, të cilat kanë rreth 50% efektivitet kundër rasteve simptomatike të Covid-19 dhe 100% efektivitet kundër rasteve të rënda. Ndërsa Sinopharm është 79% efektiv kundër rasteve të rënda dhe simptomatike, sipas OBSH.
Sigurisht kjo përqindje efektiviteti është më e ulët në krahasim me vaksinat e Pfizer/BioNTech dhe Moderna, të cilat janë më shumë se 90% efektive kundër Covid-19. Në Kinë, ata mund të kenë nevojë për doza shtesë për të rritur imunitetin, tha Grépin.
Hapja e kufijve mund të nënkuptojë “vdekjen për që ata luftuan aq shumë për të mbajtur në kontroll Covid.”
Pandemia nuk ka mbaruar
Përvoja kolektive e Kinës dhe Australisë gjithashtu thekson rrezikun që vendet e tjera me kufizime të ashpra kufitare mund të mos jenë në gjendje të eliminojnë Delta-n – ose një variant tjetër përgjithmonë.
Fisher tha se shpërthimet e Delta ka të ngjarë të ndodhin në vende të tjera që deri më tani nuk kanë regjistruar asnjë rast, siç është Zelanda e Re.
Australia, Zelanda e Re dhe Hong Kong kanë norma relativisht të ulëta të vaksinimit me 16% dhe 39% respektivisht. Fisher rekomandoi mbajtjen në fuqi të disa kufizimeve – si mbajtja e maskave në ambientet e brendshme edhe në rastet kur një vend nuk ka raportuar asnjë rast lokal apo ka mbyllur kufijtë.
Këto vende duhet të mësojnë nga vendet e tjera tjera se si të mbajnë në kontroll pandeminë, shtoi Fisher.
“Nëse dikush mendon se pandemia ka mbaruar, ata gabohen, tha Fisher, “Të gjithë duhet të përballen dhe të bashkëjetojnë me virusin sepse ende është midis nesh.”