Nga Arian Galdini
“Kur të tradhtojnë është sikur t’i kishin prerë krahët. Ti mund t’i falësh, mirëpo s’ke si i përqafon.”
— Lev Tolstoi
Tradhtia është një nga përvojat më të hidhura dhe më të thella që mund të përjetojë një njeri.
Është ajo plagë e pashërueshme që nuk dhemb vetëm në momentin kur ndodh, por që ngjizet thellë në kujtesë, në shpirt, në mënyrën se si e shohim botën dhe njerëzit rreth nesh.
Është një rënie, një përplasje me realitetin e egër të natyrës njerëzore, një thyerje e besimit që mund të ndryshojë rrënjësisht rrjedhën e jetës.
Por edhe përballë kësaj, Tolstoi na tregon një rrugë tjetër.
Falja.
Jo si një akt dobësie, jo si një nënshtrim ndaj padrejtësisë, por si një zgjedhje për të mos lejuar tradhtinë të na burgosë shpirtin.
Sepse të mos falësh do të thotë të mbetesh peng i së kaluarës.
Të mbash brenda vetes hidhërimin, urrejtjen dhe dhimbjen, do të thotë të ndërtosh një burg të padukshëm rreth vetes, ku zemra nuk mund të rritet, ku shpirti nuk mund të fluturojë.
Por a do të thotë falja kthim pas?
A do të thotë të kthehemi në të njëjtin vend, me të njëjtët njerëz, me të njëjtin besim?
Jo.
Sepse krahët, një herë të prerë, nuk mund të rikthehen më.
Mund të mësojmë të ecim pa to, mund të ndërtojmë rrugë të reja, mund të shohim qiellin dhe të mos ndihemi më robër të humbjes sonë por krahët që na janë prerë nuk mund të na mbajnë më në të njëjtat përqafime.
Friedrich Nietzsche thoshte:
“Ata që shikojnë shumë gjatë në humnerë, do të zbulojnë se edhe humnera po i shikon ata.”
Të qëndrosh në vendin e tradhtisë, të ripërtëritësh plagën me mendime të vazhdueshme, të ushqesh zemrën me dhimbje, do të thotë të bëhesh një me atë errësirë.
Njeriu nuk është bërë për të mbetur në dhimbje.
Ai është bërë për të ecur përpara, për të ndriçuar rrugën me dashuri, me guxim dhe me një zemër që fal, por që nuk kthehet më pas.
Në këtë aspekt, filozofia stoike ofron një mësim të çmuar.
Mark Aureli, perandori-filozof, shkroi në “Meditime”:
“Kur dikush të lëndon, mos u ndje i lënduar, por vetëm pyet veten: a është kjo diçka që unë mund të kontrolloj?”
Tradhtia e të tjerëve nuk është në dorën tonë.
Ajo është zgjedhja e tyre, veprimi i tyre, barra e tyre.
Por mënyra se si ne e përjetojmë atë, mënyra se si e lejojmë të ndikojë në shpirtin tonë, është diçka që vetëm ne e kemi në dorë.
Dhe zgjedhja më e lartë është të mos mbetemi peng.
Falja si një akt lirie.
Falja është një nga aktet më të fuqishme të njeriut.
Nuk është një akt dobësie, siç shpesh keqkuptohet, por një akt çlirimi.
Të falësh nuk do të thotë të harrosh, nuk do të thotë të mohosh dhimbjen, nuk do të thotë të lehtësosh peshën e fajit të tjetrit.
Të falësh do të thotë të mos lejojmë që tradhtia të na sundojë më.
Në “Letra për një mik të humbur”, Seneka shkruan:
“Mos harro: zemërimi është një skllavëri. Njeriu që e lë veten të helmohet nga dhimbja e tradhtisë është një skllav i atij që e ka tradhtuar.”
Prandaj, kur falim, ne nuk e bëjmë këtë për ata që na kanë lënduar.
Ne e bëjmë për veten tonë.
Sepse falja na çliron nga zinxhirët e së kaluarës dhe na jep forcën për të ecur përpara pa peshën e urrejtjes mbi shpatulla.
Por falja nuk do të thotë kthim.
Nuk do të thotë rikthim në të njëjtën marrëdhënie, në të njëjtat rrethana, me të njëjtën naivitet.
Ashtu siç Tolstoi na tregon, një herë të prerë krahët, përqafimi nuk është më i mundur.
Të falësh është guxim.
Të ecësh përpara është mençuri. Kombinimi i të dyjave është lartësia e vërtetë e shpirtit njerëzor.
Një nga mësimet më të mëdha që jeta na jep është se jo të gjithë njerëzit janë të denjë për rrugën tonë.
Disa janë aty për një stinë, për një mësim, për një çast.
Disa janë aty për të na treguar forcën tonë, për të na bërë më të mençur, për të na ndihmuar të kuptojmë vlerën e asaj që kemi.
Por jo të gjithë janë të destinuar të ecin me ne deri në fund.
Kjo është arsyeja pse ne nuk duhet të shikojmë pas.
Dante Alighieri, në Komedia Hyjnore, shkruan:
“Mos u kthej nga errësira që ke lënë pas, por ec përpara drejt dritës.”
Nëse zemra është e pastër dhe shpirti është i lirë, atëherë rruga para nesh do të jetë gjithmonë më e ndritur se ajo që kemi lënë pas.
Dhe pikërisht këtu qëndron madhështia e shpirtit të lartë, pasi ai fal, por nuk harxhon as edhe një hap për të ecur pas.
Ai ecën përpara, jo me hidhërim, jo me urrejtje, por me një buzëqeshje të qetë dhe me një shpirt të lehtë.
Nëse ke përjetuar tradhtinë, mos u bëj rob i saj.
Nëse të kanë prerë krahët, mos u përpiq t’i ngjitësh sërish me mall dhe dhimbje.
Në vend të kësaj, mëso të ecësh ndryshe.
Mëso të ecësh me dritën e faljes, por edhe me mençurinë e shpirtit që nuk rikthehet atje ku është thyer një herë.
Fal, por mos harro të ndërtosh kufijtë e rinj të shpirtit tënd.
Dashuro, por mos e shkel veten për të tjerët.
Ec përpara, me një zemër të hapur, me një shpirt të pastër, me një guxim që nuk lë pengje.
Sepse ata që janë të destinuar të ecin me ty, do ta ndiejnë dritën tënde dhe do të jenë pranë.
Dhe ata që të kanë tradhtuar, do të mbeten pas, në hijen e zgjedhjeve të tyre.
Dhe ti, i lirë nga çdo zinxhir, i lehtë si ajri, do të ecësh përpara.
Arian Galdini