Turqia, me ushtrinë e dytë më të madhe në NATO dhe një bregdet të Detit të Zi, po kërkon të luajë një rol kyç në sigurinë evropiane pasi Uashingtoni u largua nga rajoni, raporton AFP.
Pas dy raundeve bisedimesh për krizën mbi Ukrainën dhe sigurinë që pasuan ndryshimin e politikës së Uashingtonit, Ankaraja shpejt paralajmëroi se mbrojtja evropiane nuk mund të sigurohet pa përfshirjen e saj.
Lidhje të mira me Kievin dhe Moskën
“Është e paimagjinueshme të vendoset siguria evropiane pa Turqinë,” tha Presidenti Rexhep Tajip Erdogan pas një samiti në Londër javën e kaluar. Pa Turqinë, “po bëhet gjithnjë e më e pamundur për Evropën të vazhdojë rolin e saj si një aktor global,” shtoi ai.
Një zyrtar i lartë i Ministrisë së Mbrojtjes turke foli mbi këtë temë të enjten.
“Me riformësimin e parametrave të sigurisë për shkak të ngjarjeve të fundit, është e pamundur të sigurohet siguria evropiane pa Turqinë,” tha ai, duke shtuar se vendi i tij megjithatë do të ishte i gatshëm të dërgonte trupa në Ukrainë si pjesë e një misioni paqeruajtës “nëse e gjykon të nevojshme”.
Ankaraja zyrtare ka mbrojtur vazhdimisht integritetin territorial të Ukrainës që nga fillimi i pushtimit rus në vitin 2022 dhe ka furnizuar Kievin me drone luftarake dhe anije detare. Por ajo gjithashtu mbajti marrëdhënie të mira me Rusinë dhe mbeti i vetmi anëtar i NATO-s që nuk iu bashkua sanksioneve kundër Moskës.
Forcimi i industrisë së mbrojtjes
Me pozicionin e saj unik midis dy palëve ndërluftuese, Turqia ka ofruar vazhdimisht të presë bisedimet e paqes. Erdogan dhe ministri i Jashtëm Hakan Fidan shpesh kanë pritur mysafirë si ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky.
Turqia ka zhvilluar ndjeshëm industrinë e saj të mbrojtjes në vitet e fundit, me eksportet që u rritën me 29 për qind dhe ato alokime arritën në 7.1 miliardë dollarë në 2024, duke e vendosur atë të 11-tën në eksportet globale të mbrojtjes, tha Erdogan këtë janar.
Motori i suksesit janë dronët Bayraktar TB2, të cilët janë shitur në më shumë se 25 vende, përfshirë Poloninë dhe Rumaninë, sipas hulumtimit të Institutit Ndërkombëtar për Studime Strategjike (IISS).
Shitjet në vendet evropiane, veçanërisht anëtarët e Bashkimit Evropian, i shtojnë forcë pretendimit të Turqisë se ajo është një lojtar i rëndësishëm në sigurinë evropiane,” tha eksperti i IISS Tom Waldyn.
Ushtria e saj, e vendosur strategjikisht në krahun lindor të Aleancës Atlantike dhe në jug të Detit të Zi – në të cilin kontrollon hyrjen përmes Bosforit – numëron 373,200 ushtarë aktivë dhe 378,700 rezervistë të tjerë, sipas të dhënave të IISS. Këto trupa po marrin pjesë gjithashtu në luftimet në Sirinë verilindore dhe Irakun verior kundër rebelëve kurdë, sipas një diplomati perëndimor.
“Riformësimi i ekuilibrit të pushtetit”
“Turqia ka mbajtur një qëndrim të qëndrueshëm në përputhje me Kartën e OKB-së për sovranitetin dhe integritetin territorial” të Ukrainës, tha ai për AFP. “Ajo ka ushtrinë e dytë më të madhe në NATO, por edhe më efektiven sepse ka qenë në luftime për dekada”.
Por bashkëpunimi i BE-së me Ankaranë është penguar nga mosmarrëveshja mbi Qipron, tha diplomati me një nuancë zemërimi, raporton AFP.
“Sa kohë mund të përballojmë të vazhdojmë me këtë qëndrim?”
Për Nebahat Tanriverdi Yasar, një studiuese e pavarur dhe analiste politike me qendër në Ankara dhe Berlin, menaxhimi i kujdesshëm i lidhjeve të Turqisë me Kievin dhe Moskën e ka vënë atë në një pozicion unik.
“Turqia synon të menaxhojë me kujdes marrëdhëniet e saj me Rusinë dhe mbështetjen e saj të mbrojtjes strategjike për Ukrainën – potencialisht me mbështetjen e BE-së – për të riformuar ekuilibrin e fuqisë në rajon mes shfaqjes së një ‘rendi të ri”’ në të cilin BE-ja kërkon të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë e saj mes ndryshimit të politikës së SHBA”, tha ajo për AFP.
Mbrojtja e interesave të veta
Duke pasur parasysh sfidat që sollën me vete, Ankaraja “ka të ngjarë të ndjekë një qasje pragmatike në një afat të shkurtër, duke u fokusuar në zgjerimin e përpjekjeve të saj ndërmjetësuese, thellimin e bashkëpunimit të mbrojtjes me shtetet e zgjedhura evropiane dhe shfrytëzimin e industrisë së saj të mbrojtjes për të adresuar boshllëqet e shfaqura në mbështetjen ushtarake“, shtoi ajo.
Por Sumbul Kaya, një politologe nga Franca, pohon se Turqia “është e shtyrë mbi të gjitha nga dëshira për të mbrojtur interesat e veta”.
“Ajo ndërhyn vetëm në vendet fqinje për arsye të sigurisë së brendshme, si Siria dhe Iraku,” tha ajo. “Por nuk bëhet fjalë për dërgimin e trupave për të luftuar kudo – kjo nuk do të shkonte mirë për popullatën. Kjo krizë është një mundësi për të theksuar se Turqia është edhe anëtare e NATO-s dhe kandidate për anëtarësim në BE”.