Armëpushimi në Gaza ka dështuar në mënyrë efektive, pasi po kalon nga një fazë e përqendruar në lirimin e pengjeve izraelite, e cila ishte politikisht e pranueshme në Izrael, në çështjen më komplekse të qeverisjes së Rripit të Gazës.
Faza e parë, e cila përfundoi zyrtarisht gjatë fundjavës, solli lirimin e 33 pengjeve izraelite në këmbim të qindra të burgosurve palestinezë. Kjo fazë u mbështet gjerësisht në Izrael dhe u përkrah nga administrata e presidentit amerikan Donald Trump, e cila dëshironte që lirimi i pengjeve të përkonte me inaugurimin presidencial.
Izraeli ka ndaluar të gjitha ndihmat për Gazën dhe ka njoftuar planet për të ndërprerë furnizimin me energji elektrike.
Sipas kanalit izraelit Channel 12, një zyrtar izraelit deklaroi të hënën se qeveria ka vendosur një afat prej 10 ditësh për Hamasin që të lirojë pengjet e mbetura në Gaza, përpara se të rifillojnë luftimet.
“Jemi aktualisht në një ngërç sa i përket negociatave për marrëveshjen,” tha zyrtari për Channel 12.
Hamasi ka deklaruar se do të lirojë pengjet izraelite me faza, sipas marrëveshjes së armëpushimit, por Izraeli tani po refuzon ta vazhdojë atë.
Izraeli kërkon zgjatjen e fazës së parë të negociatave, ndërsa Hamasi kërkon kalimin në fazën e dytë.
Në kohën e nënshkrimit të armëpushimit, Middle East Eye raportoi se qëndrueshmëria e tij do të vihej në provë pas fillimit të negociatave mbi tërheqjen totale të Izraelit nga Gaza dhe përfundimin e përhershëm të luftës.
Por as Izraeli dhe as Shtetet e Bashkuara nuk duket se po e ndjekin me të njëjtin urgjencë këtë çështje jashtë kufizimeve të ngushta të lirimit të pengjeve.
Javën e kaluar, zyrtarët izraelitë dhe të Hamasit u takuan me vonesë në Kajro për bisedime indirekte mbi përfundimin e përhershëm të luftës. Megjithatë, këto negociata duhej të kishin nisur javë më parë për të pasur kohë të mjaftueshme për të zgjidhur dallimet.
Gjatë fundjavës, i dërguari i SHBA-së për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, publikoi një plan për një zgjatje të përkohshme të fazës së parë, ku gjysma e pengjeve të mbijetuara dhe gjysma e trupave të atyre që kanë vdekur do të liroheshin në këmbim të një pezullimi të luftimeve.
Të hënën, Witkoff njoftoi se do të udhëtojë në Lindjen e Mesme në ditët në vijim për të gjetur një zgjidhje për këtë ngërç, por nuk ka ndonjë tregues të qartë për qëndrimin e SHBA-së.
Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit tha: “I dërguari i posaçëm Witkoff planifikon të kthehet në rajon në ditët në vijim për të punuar ose për zgjatjen e fazës së parë ose për kalimin në fazën e dytë.”
Pengjet që po pakësohen
Hamasi pranoi armëpushimin për shkak të premtimit të paqartë për një përfundim të përhershëm të luftës. Për Izraelin, pjesa më e rëndësishme e armëpushimit ishte kthimi i pengjeve, jo përfundimi i luftës.
Ceremonitë publike të Hamasit gjatë fazës së parë, ku grupi tregonte kohezionin e tij ushtarak, vetëm sa i kujtuan izraelitëve se qeveria kishte dështuar në objektivin e saj për të eliminuar plotësisht Hamasin, siç kishte premtuar.
Kostot politike të rifillimit të luftës po bëhen gjithashtu më të vogla për qeverinë izraelite.
Sipas Associated Press, në Gaza kanë mbetur vetëm 27 pengje të gjallë dhe 32 trupa të atyre që vdiqën në robëri. Gratë, fëmijët dhe të moshuarit u liruan gjatë fazës së parë, ndërsa ata që mbeten janë kryesisht meshkuj në moshë ushtarake. Kjo i jep Izraelit hapësirë për të rritur presionin mbi Hamasin pa hasur në shumë kundërshtime publike.
Në këto kushte, armëpushimi praktikisht nuk ekziston më.
Trump më herët ka deklaruar publikisht se mbështet çdo vendim të Izraelit.
Armatosja e Izraelit
Të dielën, zyra e kryeministrit Benjamin Netanyahu njoftoi se Izraeli do të rifillojë rrethimin e Rripit të Gazës, duke ndaluar “çdo hyrje të mallrave dhe furnizimeve”. Si Egjipti ashtu edhe Katari, të cilët ndërmjetësuan armëpushimin e janarit, akuzuan Izraelin për shkelje të marrëveshjes, por ABC News raportoi se Izraeli e kishte koordinuar këtë lëvizje me administratën e Trump.
Ndërkohë, të shtunën, SHBA miratoi një shitje armësh me vlerë 4 miliardë dollarë për Izraelin, duke anashkaluar Kongresin përmes një autorizimi emergjent. Shitja përfshin mbi 35,000 bomba prej 2,000 paundësh.
Me më pak se 30 pengje të mbetura të gjallë në Gaza dhe me Shtetet e Bashkuara pranë një miratimi publik për rifillimin e luftimeve, Netanyahu mund të vlerësojë se është në interesin e tij të rifillojë sulmet në Gaza.
A po ushtron Izraeli presion mbi shtetet arabe?
Liderët arabë pritet të takohen në Riad, Arabinë Saudite, të martën për të diskutuar një plan për rindërtimin dhe qeverisjen e Rripit të Gazës.
Middle East Eye ka raportuar për një propozim egjiptian sipas të cilit Hamasi do të tërhiqej për t’i lënë vendin një qeverie të re palestineze, e cila nuk përfshin zyrtarë të lartë të Autoritetit Palestinez nga Bregu Perëndimor.
Plani është ndërtuar në mënyrë që Hamasi të mos mbajë një grup të armatosur jashtë strukturës së qeverisë në Gaza. Egjipti thotë se shtetet e Gjirit do të kenë një rol “në terren” në Gazë përmes investimeve në rindërtim, për të larguar Hamasin nga rruga e armatosur.
Reuters raportoi të hënën se Egjipti po paralajmëron se nuk do të ketë investime për rindërtim nëse Hamasi mbetet “elementi politik dominues dhe i armatosur” në qeveri.
Në deklaratat e tij publike, administrata Trump është tërhequr nga thirrjet për një marrje nën kontroll të enklavës nga SHBA-ja, gjë që do të përfshinte zhvendosjen e detyruar të banorëve palestinezë, e cilësuar si “spastrim etnik” nga liderë botërorë dhe organizata për të drejtat e njeriut. Por Izraeli mund ta shohë rifillimin e luftës si një mundësi për të shtyrë palestinezët të largohen.
Të hënën, Netanyahu e vlerësoi planin e Trump për të larguar me forcë palestinezët nga Gaza si “vizionar dhe inovativ”, duke thënë se ishte “koha për t’u dhënë atyre lirinë për të ikur”.