Frigjia, frɪdʒiə, Φρυγία
Frigjianet shtriheshin gjeresisht ne Dasaretin e lashte, ky popull, nje grupfis i madh midis ilireve dhe trakeve, ka qene ne lashtesi nje nga popujt me te rendesishem te botes se njohur. Rilindasit tane i kane klasifikuar si nje prej 3 grupeve te medha etnike nga ku ne rrjedhim .
Dyndjet Frigjiane kane kolonizuar Azinë e Vogël diku para 1500 (p.e.s). Friget u shperngulen atje si pasoje e nje fatkeqesie te rende natyrore qe shkaktoi shume epidemi e katastrofa te mynxyrshme, aq sa te tjeret i quajten ‘frikacak’, prandaj dhe : FRIG = Frik . Kishin frike prej atyre mynxyrave te perbindshme te tokes . Para disa muajsh, nje grup studjuesish Italian te dipartimentit Shkencor se tokes, zbuluan se ne liqenin e Ohrit ka ende gjurme vullkanike 600 mije vjecar me nje lashtesi qe shkon mbi 1 milion vjecar, keshtu dhe duke klasifikuar ate si liqenin me te lashte ne Europe . Shtuar kete, une jam i bindur se largimi i fiseve Frigjian ne ato vise, ndodhi nga shkaku i ndonje shperthimi te madhe vullkanik ende aktiv qysh ne ato kohera !
Frigjianet ishin shume te lashte dhe jetonin ne trevat e njejta ku jetojme ne sot, edhe me gjere. Eshte perfol shume gjat gjithe koherave per formen e kapeles, ose then me sakte per plis-qeleshen mbartese te tyre. Ate e hasim edhe ne monedhat romake, pershembull ne ate te Brutit, qe quhej Pileus libertatis (Plisi i lirise) si dhe Frigjian cap njekohesisht .
Plisi i Frigjaneve dallonte ne forme simbas trevave ku ata jetonin . Kjo lloj qeleshe eshte vete Plisi jone, te cilat jane shume te ngjashme por dallojne vetem ne cep, sic dallojne dhe plisat tone simbas trevave ku jetojme !
Tani dua ti afrohem titull venjes “Frigjianet, edhe sot ne mjedis tone” .
Rrethanat e Struges mbajne deshmi te plota sa i perket pasqyrimit historik, por fati i keq don qe ato te mos fliten ose te fliten me ane te manipulimeve dashakaqse duke shtremberuar pergjithmone edhe ato pak deshmi qe populli jone i mban te thurur ne brezin e gojedhenave .
Harrova te shkruaj per besimin kultivor te Frigjeve, i cili besim ka qen ajo e perendeshes Artemisa (Diana per Romaket) . Duke shfletuar enclikopedin Strugane te vitit 2010, verejta se nje far Risto Taneski pershkruante nje zbulim madheshtor ne nje fshat te Struges me emrin Frengove, behej fjale per nje gjysem busti me raprezentimin e perendeshes te lashte Ilire Artemisa ose Diana, por mbi te gjitha, shton ai, se ky fshat vecon nga te gjithe fshatrat sa i perket pasurise historike te saj ! Ne fshatin Frengove jetojne vetem Shqipetar, vite me pare aty ka pase edhe kish te ritit te lashte Iliro-Bizant, mirepo sot ajo esht rrenuar dhe asgjesuar pa nam e nishan . Banoret e ketij fshatit koder-malor, mbajne nofken “FRZHAN, FRIGJAN”, pikerisht ky ishte dhe fakti i gjithe kesaj teme . Fati i keq deshti qe miliona shqiptar te percahen dhe asimilohen shkaku i fejave te mevonshme, ateher kur kishat dhe besimi i lashte shqipetar shnderrohej ne gjuhe te rreme Sllavo-Bullgare, kjo e gjitha fal armiqve dhe bashkpunimit c’njerezor e cila edhe sot vazhdon tek shqipfolesit tane…Nga ketu filluan edhe shpernguljet apo urretjet fetare .
Tani po i afrohemi fundit te dashur miq, por me pare dua te cilesoj pergjashmerine e qeleshes qe hasim tek Shqiptaret e fshatit Kalisht me ate Frigjiane . Kalishti esht nje fshat i cili ndodhet buze liqenit te Struges, ajo perbehet vetem nga shqiptar, fatkeqesisht fal lojes manipuluese te Serbit kemi te bejm edhe me shqiptar-ortodoks te asimiluar ne gjuhen e rrem artificjale Sllave, dhe jo Maqedone, sepse gjuha Maqedone esht vet Shqipja jone, do kemi mundesi qe nje dite tju mundesohet edhe kjo vertet ! Dhe jane pikerisht keta shqiptaret e asimiluar te cilet dikur jetonin bashkarisht ne fshatin e quajtut “Frengove”, te pakten keshtu cilesohen sipas disa gojdhenave . Pra, sic e shohim edhe ne kete piktur te viteve 70′, plisi apo qeleshja e tyre esht indentike me ate te banorve te lashte Frigjian, pamvarsisht dhe faktit se keto dy fshatrat mbajne distance diku rreth 1-2 kilometra midis tyre . Keto jan burimet e para sipas kendveshtrim tim personal, shpresoj qe nje dite e verteta ndricuese te dal ne gjithe ndrit dijenin e popullit AUTOCHTON !!!