➡️Daunianët.
(latinisht: Daunii) ishin një fis iapigjian që banonte në Apulinë veriore në antikitetin klasik.[1] Dy fise të tjera iapigjiane, Peucetians dhe Messapians, banonin përkatësisht në Pulinë qendrore dhe jugore. Të tre fiset flisnin gjuhën mesapike, por kishin zhvilluar kultura të veçanta arkeologjike deri në shekullin e shtatë P.K.[2]
👉Daunianët jetonin në rajonin e Daunias, i cili shtrihej nga lumi i Maleve Daunian në juglindje deri në gadishullin Gargano në veriperëndim.[3] Ky rajon përkon kryesisht me Provincën e Foggia-s dhe një pjesë të Provincës Barletta-Andria-Trani sot. Daunianët dhe Oskanët ranë në kontakt në rajonet veriore të Daunisë dhe jugore të Samnitëve. Gradualisht, pjesë të Daunisë veriore u “oskanizuan”.[4][5][6]
👉Emri.
Etnonimi lidhet me emrin e ujkut, me sa duket kafsha totemike e këtij kombi. Kulti i ujkut ishte i përhapur në Italinë e lashtë dhe lidhej me kultin e misterit arkadian. Daunos do të thotë ujk, sipas glosave të lashta, [duhet citim] dhe është e ngjashme me greqisht τηαυνος (thaunos) (krahaso τηēριον (thērion) në leksikun e Hesychius të Aleksandrisë), nga një rrënjë indo-evropiane*dhau- ‘të mbytë’ , që do të thotë fjalë për fjalë “mbytëse”. Ndër qytetet Dauniane mund të përmendet Lucera (Leucaria) dhe midis kombeve të tjera etnonimi i Lucanit (Loucanoi) dhe ai i Hirpinit, nga një fjalë tjetër që do të thotë ‘ujk’. Rezultati i aspiratës së zërit proto-indo-evropian *dh është i përshtatshëm për gjuhët ilire dhe kështu është i ndryshëm nga latinishtja përkatëse faunus dhe oskane, gjë që nuk dëshmohet.
Emri fisnor mesapik Daunioi/Daunii ka qenë i lidhur me Dardaninë(Thunatae/Thunatai )në Ballkan.[7]
Në fund të epokës së bronzit (shek. 11-10 p.e.s.) dhe gjatë kalimit në epokën e hekurit, grupet ilire nga Adriatiku lindor migruan në Itali.[8] Pasardhësit e fiseve që mbërritën në Pulia, të njohur kolektivisht si Iapigianët, ishin Peucetians, Messapians dhe Daunians. Rajoni më i gjerë ishte i banuar nga popuj italike të Italisë së Jugut me të cilët japigjianët mbanin kontakte; mes tyre janë Ausones/Oscans, Sabines, Lucani, Paeligni, Bruttii, Campanians, Aequi, Samnites dhe Frentani. Straboni në një ndërtim mitologjik për të shpjeguar themelin e Tarantos, lidh iapigjianët me kretanët. Straboni tregon se ata ishin pasardhës të Iapyx dhe një gruaje Kretase. Materiali arkeologjik tregon pak kontakte midis iapigëve dhe kolonistëve grekë.[9] Përshkrimi prapaveprues i një trashëgimie Kretase ose Arkadike për Iapigianët u ndërtua thjesht për qëllime politike të kohës kur u shkruan këto burime.[10]
👉Gjenetika:
Një studim gjenetik i publikuar në vitin 2022 ekzaminoi ADN-në e nxjerrë nga tre nekropole: Ordona, Salapia dhe San Giovanni Rotondo, të cilat gjatë epokës së hekurit kanë qenë të lidhura me rajonin Daunian. Shumica e mostrave nga Ordona dhe Salapia datojnë në periudhën Daunian dhe disa mostra nga San Giovanni Rotondo datojnë më gjerësisht në Epokën e Hekurit. U identifikuan haplogrupe atërore të shtatë mostrave të epokës së hekurit. Dy prejardhje atërore të mostrave të epokës së hekurit i përkasin J-M241, njëra prej tyre mund të përpunohet më tej si J-L283+. Dy mostra të epokës së hekurit i përkisnin R-M269, një i caktuar më tej si Z2103+ dhe një i I-M223.[11]
Daunianët e epokës së hekurit treguan afinitetin më të lartë autosomik me popullatat ilire të epokës së hershme të hekurit nga Kroacia dhe popullatat që u formuan në Itali në epokën republikane romake, të cilat të dyja mund të përfshihen gjerësisht në një vazhdimësi gjenetike pan-mesdhetare (që shtrihet nga Kreta në Romën Republikane dhe Gadishulli Iberik). Lidhjet me Minoanët/Kretën dhe Grekët e Epokës së Hekurit/Arkadia janë më pak të mundshme. Një shpjegim i kursyer i origjinës së Dauniasit favorizon një vazhdimësi gjenetike midis daunëve dhe popullsisë që banonte në zonën para periudhës historike që u analizua, megjithëse ndikimet shtesë nga Kroacia (Iliria e lashtë) nuk mund të përjashtohen, siç përshkruhet nga mbetjet materiale dhe burimet historike të disponueshme.[12]👇
➡️Daunianët.
(latinisht: Daunii) ishin një fis iapigjian që banonte në Apulinë veriore në antikitetin klasik.[1] Dy fise të tjera iapigjiane, Peucetians dhe Messapians, banonin përkatësisht në Pulinë qendrore dhe jugore. Të tre fiset flisnin gjuhën mesapike, por kishin zhvilluar kultura të veçanta arkeologjike deri në shekullin e shtatë P.K.[2]
👉Daunianët jetonin në rajonin e Daunias, i cili shtrihej nga lumi i Maleve Daunian në juglindje deri në gadishullin Gargano në veriperëndim.[3] Ky rajon përkon kryesisht me Provincën e Foggia-s dhe një pjesë të Provincës Barletta-Andria-Trani sot. Daunianët dhe Oskanët ranë në kontakt në rajonet veriore të Daunisë dhe jugore të Samnitëve. Gradualisht, pjesë të Daunisë veriore u “oskanizuan”.[4][5][6]
👉Emri.
Etnonimi lidhet me emrin e ujkut, me sa duket kafsha totemike e këtij kombi. Kulti i ujkut ishte i përhapur në Italinë e lashtë dhe lidhej me kultin e misterit arkadian. Daunos do të thotë ujk, sipas glosave të lashta, [duhet citim] dhe është e ngjashme me greqisht τηαυνος (thaunos) (krahaso τηēριον (thērion) në leksikun e Hesychius të Aleksandrisë), nga një rrënjë indo-evropiane*dhau- ‘të mbytë’ , që do të thotë fjalë për fjalë “mbytëse”. Ndër qytetet Dauniane mund të përmendet Lucera (Leucaria) dhe midis kombeve të tjera etnonimi i Lucanit (Loucanoi) dhe ai i Hirpinit, nga një fjalë tjetër që do të thotë ‘ujk’. Rezultati i aspiratës së zërit proto-indo-evropian *dh është i përshtatshëm për gjuhët ilire dhe kështu është i ndryshëm nga latinishtja përkatëse faunus dhe oskane, gjë që nuk dëshmohet.
Emri fisnor mesapik Daunioi/Daunii ka qenë i lidhur me Dardaninë(Thunatae/Thunatai )në Ballkan.[7]
Në fund të epokës së bronzit (shek. 11-10 p.e.s.) dhe gjatë kalimit në epokën e hekurit, grupet ilire nga Adriatiku lindor migruan në Itali.[8] Pasardhësit e fiseve që mbërritën në Pulia, të njohur kolektivisht si Iapigianët, ishin Peucetians, Messapians dhe Daunians. Rajoni më i gjerë ishte i banuar nga popuj italike të Italisë së Jugut me të cilët japigjianët mbanin kontakte; mes tyre janë Ausones/Oscans, Sabines, Lucani, Paeligni, Bruttii, Campanians, Aequi, Samnites dhe Frentani. Straboni në një ndërtim mitologjik për të shpjeguar themelin e Tarantos, lidh iapigjianët me kretanët. Straboni tregon se ata ishin pasardhës të Iapyx dhe një gruaje Kretase. Materiali arkeologjik tregon pak kontakte midis iapigëve dhe kolonistëve grekë.[9] Përshkrimi prapaveprues i një trashëgimie Kretase ose Arkadike për Iapigianët u ndërtua thjesht për qëllime politike të kohës kur u shkruan këto burime.[10]
Gjenetika:
Një studim gjenetik i publikuar në vitin 2022 ekzaminoi ADN-në e nxjerrë nga tre nekropole: Ordona, Salapia dhe San Giovanni Rotondo, të cilat gjatë epokës së hekurit kanë qenë të lidhura me rajonin Daunian. Shumica e mostrave nga Ordona dhe Salapia datojnë në periudhën Daunian dhe disa mostra nga San Giovanni Rotondo datojnë më gjerësisht në Epokën e Hekurit. U identifikuan haplogrupe atërore të shtatë mostrave të epokës së hekurit. Dy prejardhje atërore të mostrave të epokës së hekurit i përkasin J-M241, njëra prej tyre mund të përpunohet më tej si J-L283+. Dy mostra të epokës së hekurit i përkisnin R-M269, një i caktuar më tej si Z2103+ dhe një i I-M223.[11]
Daunianët e epokës së hekurit treguan afinitetin më të lartë autosomik me popullatat ilire të epokës së hershme të hekurit nga Kroacia dhe popullatat që u formuan në Itali në epokën republikane romake, të cilat të dyja mund të përfshihen gjerësisht në një vazhdimësi gjenetike pan-mesdhetare (që shtrihet nga Kreta në Romën Republikane dhe Gadishulli Iberik). Lidhjet me Minoanët/Kretën dhe Grekët e Epokës së Hekurit/Arkadia janë më pak të mundshme. Një shpjegim i kursyer i origjinës së Dauniasit favorizon një vazhdimësi gjenetike midis daunëve dhe popullsisë që banonte në zonën para periudhës historike që u analizua, megjithëse ndikimet shtesë nga Kroacia (Iliria e lashtë) nuk mund të përjashtohen, siç përshkruhet nga mbetjet materiale dhe burimet historike të disponueshme.[12]👇