Vetëm tre studentë kanë studiuar në dy vitet e fundit në meteorologji. Nëse kjo prirje vazhdon, shteti do të përballet me një deficit të meteorologëve pasi shumë punonjës do të ushtrojnë të drejtën e tyre për pension në Drejtorinë Hidrometeorologjike në pesë vitet e ardhshme.
Punësime të kufizuara, përvojat nga brezar e mëparshme të të diplomuarve që ende presin punësimin, mungesën e bursave dhe studimet jo tërheqëse me të ardhura të vogla mujore janë vetëm një pjesë e shkaqeve pse të rinjtë rrallë zgjedhin të studiojnë meteorologjinë.
Dr. Vlado Spiridonov, profesor meteorologjie në Institutin e Fizikës në Fakultetin e Shkencave Natyrore dhe Matematikës në Skopje, në një deklaratë për MIA-n tha se nëse kjo prirje vazhdon, situata së shpejti do të bëhet shqetësuese.
“Në tre deri në katër vitet e ardhshme, shteti do të mbetet me vetëm disa meteorologë të diplomuar. Në qoftë se ata që janë duke pritur për punësim dhe që nga dashuria për profesionin kanë përfunduar studimet për meteorologji, situata do të përkeqësohet në mënyrë dramatike. Ndërkohë, përveç nëse nuk merren hapa për të edukuar stafin e ri të arsimit të lartë, si dhe stafin e veçantë të shkollës së mesme për nevojat e meteorologjisë operacionale të nevojshme për funksionimin e sistemit të vëzhgimit hidrometeorologjik, situata në planin afatgjatë do të bëhet alarmante.
Ai shton se Instituti i Fizikës ka mbështetur gjithmonë zhvillimin e meteorologjisë dhe se deri në vitin 2022/23 studentët mund të studiojnë sipas programit të ri të studimit për studime të meteorologjisë gjeofizike ose të regjistrohen në ndonjë nga programet e tjera (teorike, mësimdhënie, teori të aplikuar, mjekësor ose astronomi).
“Miratimi i programit të studimit për ciklin II të studimeve të meteorologjisë nga Bordi i Akreditimit është gjithashtu në fazën e fundit, kështu që shpresojmë që interesi për të studiuar të rinjtë në të ardhmen do të jetë më i madh,” tha Spiridonov.
Sipas tij, të rinjtë nuk shohin asnjë perspektivë sepse ata e konsiderojnë punësimin në vetëm një numër të vogël institucionesh, kryesisht shërbimin hidrometeorologjik, Qendrën për Menaxhimin e Krizave, Shërbimin Meteorologjik në Aeroportin e Shkuipt dhe në media.
Si arsye për këtë situatë ai citon gjithashtu përvojat e gjeneratave të mëparshme të meteorologëve të diplomuar që janë duke pritur për punë edhe pas disa vitesh, ndërkohë janë të detyruar që të punojnë në profesione të tjera.
“Mungesa e burimeve financiare për studim, bursë, studime jo tërheqëse me të ardhura të vogla mujore, mungesë të qasjes së organizuar dhe sistemike, mungesë të koordinimit dhe bashkëpunimit për sa i përket nevojave për ndërtimin e kapaciteteve dhe deficitit të personelit në këtë fushë dhe nevojën për afirmim më të madh. Dhe promovimin e meteorologjisë si veprimtari strategjike dhe ndërdisiplinore dhe kultura e një shoqërie janë vetëm një pjesë e arsyeve, thotë Spiridonov.
Çështja, thotë ai, është komplekse dhe e nevojshme është një qasje gjithëpërfshirëse dhe moderne për të përmirësuar këtë situatë.
“Aktiviteti institucional i koordinuar i përhershëm që synon promovimin e meteorologjisë, përmes stendave, promovimeve në institucionet arsimore të mesme, seminare, trajnime, përmes rrjeteve sociale, ligjëratave shkencore, vizita praktike në DPHM, dhe aktivitete të ngjashme, për të nxjerrë në pah avantazhet e studimit të meteorologjisë në kohën e ndryshimit të klimës dhe ngjarjet ekstreme të motit. Gjithashtu, duke përdorur mundësitë për arsimim dhe trajnim brenda programeve të organizatës meteorologjike botërore SMO, anëtari i së cilës është vendi ynë, rëndësia strategjike e kësaj dege moderne, aplikimi ndërdisiplinor në shoqëri dhe mundësia për të përdorur në sektorë të ndryshëm (energji, bujqësi, menaxhimi i ujit.
Kjo është thënë në vizionin e tij për zhvillimin e meteorologjisë në vend 2020-2024 si një platformë për zhvillimin e ardhshëm, modernizimin, ndërtimin dhe forcimin e kapaciteteve në fushën e aktivitetit të gjera hidrometeorologjike.Këtu përfshihen qëllimet, tendencat moderne dhe sfidat e ardhshme për zhvillimin e meteorologjisë së shekullit 21.
Si një shembull se sa meteorologjia është aktuale, Spiridonov citon shembullin e Austrisë.
“Derisa isha në funskionin e një profesori vizitues i meteorologjisë në Universitetin e Vjenës 2017-2019, unë kisha 33 studentë të masterit dhe 18 studentë të meteorologjisë universitare dhe 16 studentë të studimeve ndërdisiplinore që mornin leksion e të meteorologjisë me mua,” tha Spiridonov.
Nëse ka një iniciativë për të mbështetur dhe stimuluar regjistrimin e studentëve për këtë lloj studimi, kjo do të merret në konsideratë nga MASH.
MIA gjithashtu kërkoi një përgjigje nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës, e cila informoi se në tre vitet e kaluara akademike, gjithsej katër studentë u regjistruan në studimet e gjeofizikës dhe meteorologjisë.
“Në vitin 2020/21 nuk pati regjistrim në një program studimi në meteorologji, nuk kishte vende të lira pune për atë program, sepse programi i studimit u vu në pritje. Në 2021/22, programi i studimit në Fakultetin e Shkencave Natyrore dhe Matematikore në gjeofizikë dhe meteorologji kishte 20 vende të lira të punës, dhe u regjistrua vetëm 1 student i meteorologjisë. Në 2022/23, kishte 20 vende të lira pune në programin e studimit Fakultetin e Shkencave Natyrore dhe Matematikore dhe meteorologjinë por u regjistruan vetëm 3 studentë”, citojnë nga MASH.
Për vitin e ardhshëm akademik, siç shtojnë, ka përsëri 20 vende të lira pune.
“Regjistrimi po vazhdon, të dhënat përfundimtare do të jenë në dispozicion kur të gjitha afatet e regjistrimit të përfundojnë”, thonë nga Ministria.
I pyetur nëse ata planifikojnë të bëjnë diçka për të aktualizuar studimet e meteorologjisë në mënyrë që të ruajnë stafin në profesion, ata u përgjigjën se iniciativa për mbështetje dhe stimulim të regjistrimit të studentëve nuk është mbërritur deri më tani, por nëse paraqiten, siç thanë ata , do të merret në konsideratë dhe do të merret një vendim i përshtatshëm.
Sipas të dhënave nga Instituti i Fizikës, të ndara nga profesor Spiridonov, në tre vitet e kaluara akademike të studimeve të meteorologjisë, vetëm një kandidat edhe u diplomua edhe përfundoi masterin. Aktualisht në meteorologji po studiojnë vetëm tre studentë.
“Këtë vit asnjë kandidat nuk u regjistrua në afatin e parë të regjistrimit, por ka edhe dy afate të tjera hyrëse në 18-19 shtator dhe 28 shtator,” tha Spiridonov.
DPHM: Nëse gjendja nuk ndryshon mund të ketë një deficit të meteorologëve
Shërbimi hidrometeorologjik thotë se nëse kjo prirje vazhdon në të ardhmen, mund të ndodhë një deficit i meteorologëve ekspertë të stafit, duke pasur parasysh që në pesë vitet e ardhshme shumë meteorologë do të ushtrojnë të drejtën e tyre për pension.
“Aktualisht, 145 njerëz janë të punësuar në shërbimin hidrometeorologjik, 88 prej të cilëve janë të punësuar në Skopje, ndërsa 57 të tjerët janë vendosur në rrjetin e stacioneve meteorologjike dhe qendrave të radarit në qytete të tjera të vendit. Statusi aktual i administratës për sa i përket profilit arsimor tregon se afërsisht rreth 35 për qind e të punësuarve janë me arsim i lartë, ndërsa 65 përqind me arsim të mesëm ose të ulët. Rreth 8 për qind e tyre janë meteorologë, 2 për qind janë hidrologë, 4 për qind janë profesione teknike, ndërsa vetëm 1 për qind i përket stafit të teknologjisë së informacionit”, citojnë nga DPHM-ja.
Situata aktuale e personelit plotëson nevojat për ekzekutimin normal të detyrave aktuale të Drejtorisë, thonë nga DPHM-ja, por ata shpresojnë që të rritet interesi për studimin e meteorologjisë.
“Sipas informacionit nga Fakulteti i Shkencave të Natyrës dhe Matematikës, aktualisht nuk ka studentë të interesuar për meteorologji, që nuk do të thotë se situata nuk do të ndryshojë në periudhën e ardhshme. Sidoqoftë, shpresojmë që në të ardhmen interesi për të studiuar këtë fakultet do të rritet, pasi meteorologjia është një shkencë që në kohën e ndryshimit të dukshëm të klimës dhe frekuencës së shtuar të motit ekstrem dhe ngjarjeve klimatike është gjithnjë e më aktuale dhe prek të gjitha sferat e jetesës sociale”, citojnë nga DPHM-ja.