Më 26 tetor 2022, Maqedonia e Veriut nënshkroi të ashtuquajturën “Marrëveshje për Fronteks”, marrëveshje e parë e këtij lloji ndërmjet Komisionit Evropian dhe Republikës së Maqedonisë së Veriut. Nënshkrimi u bë në prani të kryeministrit Dimitar Kovaçevski dhe kryetares së Komisionit Evropian, Ursula fon der Lajen. Çfarë nënkupton kjo marrëveshje, cilat janë prioritetet dhe fushat e bashkëpunimit,Tetovasot.com, sjell një përshkrim më të detajuar.
Frontex apo Agjencia evropiane e rojës kufitare dhe bregdetare, promovon, koordinon dhe zhvillon menaxhimin evropian të kufijve në përputhje me kartën e të drejtave themelore të BE-së dhe konceptin e Menaxhimit të Integruar të Kufirit.
Frontex fokusohet në parandalimin e kontrabandës, trafikimit të qenieve njerëzore dhe terrorizmit, si dhe në shumë krime të tjera ndërkufitare. Agjencia ndan çdo informacion përkatës të mbledhur gjatë operacioneve të tij me autoritetet përkatëse kombëtare dhe Europol. Është qendra e ekspertizës në fushën e kontrollit kufitar.
Frontex mund të kryejë operacione në territorin e vendeve jo anëtare të BE-së fqinje të paktën me një shtet anëtar, në rast të presionit migrator në kufirin e një vendi jo anëtar të BE-së.
Bashkëpunimi me vendet jo anëtare të BE-së është pjesë integrale e mandatit të Frontex-it për të siguruar zbatimin e menaxhimit të integruar evropian të kufijve (IBM) dhe një nga prioritetet strategjike për punën e agjencisë.
Së bashku me partnerë nga jashtë BE-së, Frontex punon për të zhvilluar një bashkësi globale të menaxhimit të kufijve gjithnjë e më të lidhur që përmbush standardet më të larta për menaxhimin e kufirit, mbrojtjen bregdetare, zbatimin e ligjit dhe kthimin, garanton mbrojtjen e të drejtave themelore dhe bashkëpunon ngushtë në adresimin e parregullsive migrimi dhe krimi ndërkufitar.
Frontex zhvillon dhe mban një rrjet të besueshëm partneriteti me autoritetet kompetente të vendeve jo anëtare të BE-së, veçanërisht në vendet fqinje me BE-në, si dhe në vendet e origjinës dhe tranzitit për migrimin e parregullt.
Prioritetet dhe parimet e bashkëpunimit
Bashkëpunimi me vendet jo anëtare të BE-së bazohet në prioritete të qarta të përshkruara në Strategjinë e Bashkëpunimit Ndërkombëtar të Frontex. Frontex është i përkushtuar të sigurojë që puna e bashkëpunimit ndërkombëtar të agjencisë është:
koherente me ligjet dhe politikat e BE-së, duke përfshirë politikën e saj të jashtme dhe të sigurisë;
zbatohet në partneritet me aktorë të tjerë përkatës të BE-së;
respekton gjithmonë të drejtat themelore;
duke pasur parasysh interesat reciproke të të dyja palëve dhe
të përkushtuar ndaj zgjidhjeve të qëndrueshme.
Fushat e bashkëpunimit
Bashkëpunimi ndërkombëtar i Frontex shtrihet në të gjitha fushat e punës operacionale të agjencisë, nga shkëmbimi i informacionit, analiza e rrezikut, operacionet e përbashkëta, tek kthimi, trajnimi, kërkimi dhe inovacioni.
Bashkëpunimi zakonisht bazohet në marrëveshjet e punës të nënshkruara ndërmjet agjencisë dhe autoriteteve kompetente të vendit jashtë BE-së.
Partnerët e Fronteks-it marrin pjesë dhe kontribuojnë në aktivitete të ndryshme të Frontex-it dhe përfitojnë nga mbështetja e agjencisë në drejtim të asistencës teknike dhe trajnimit. Për shembull:
Një rrjet i gjerë i komuniteteve rajonale të shkëmbimit të inteligjencës të drejtuara nga Frontex luan një rol vendimtar në lehtësimin e shkëmbimit të informacionit dhe njohurive, si dhe në analizat e përbashkëta midis BE-së dhe vendeve pjesëmarrëse jashtë BE-së. Këto përfshijnë Rrjetin e Analizës së Riskut të Ballkanit Perëndimor (WB-RAN), Rrjetin e Analizës së Riskut të Partneritetit Lindor (EaP-RAN), Rrjetin e Analizës së Riskut të Turqisë-Frontex (TU-RAN) dhe Komunitetin e Inteligjencës së Afrikës Frontex (AFIC).
Vëzhguesit nga disa vende jo anëtare të BE-së, me pëlqimin e shtetit anëtar pritës, mund të ftohen të marrin pjesë në aktivitetet operacionale të agjencisë.
Një numër pikash koordinimi janë krijuar në pikat e kalimit kufitar midis dy vendeve jashtë BE-së që kanë një marrëveshje pune me Frontex-in dhe aktivizohen për një periudhë të caktuar me kërkesë të vendeve partnere. Vëzhguesit nga Ekipet Evropiane të Rojës Kufitare dhe Bregdetare janë vendosur më pas në këto pika koordinimi për të lehtësuar bashkëpunimin dhe shkëmbimin e informacionit, veçanërisht në lidhje me zbulimin e hershëm të tendencave të migrimit të parregullt.
Frontex gjithashtu mund të mbështesë vendet fqinje me BE-në me operacione të përbashkëta të koordinuara nga Frontex me fuqitë ekzekutive. Për këtë qëllim, BE-ja do të duhet të lidh një marrëveshje për statusin ndërkombëtar me atë vend.
Projektet e asistencës teknike të financuara nga BE-ja plotësojnë dhe përmirësojnë punën e bashkëpunimit të jashtëm të agjencisë, duke mbështetur zhvillimin e zgjidhjeve të qëndrueshme të menaxhimit të kufijve dhe migracionit në vendet jo anëtare të BE-së.
Oficerët ndërlidhës të Frontex në vendet jashtë BE-së lehtësojnë dialogun dhe zbatimin e bashkëpunimit në terren.
Marrëveshjet e punës
Frontex ka përfunduar marrëveshje pune me autoritetet e 18 vendeve. Agjencia ka nënshkruar gjithashtu marrëveshje pune me Këshillin e Komandantëve të Trupave Kufitare të CIS dhe Qendrën Rajonale MARRI në Ballkanin Perëndimor.