INTERVISTË ME LUMTURI RISVANIN, PINJOLLEN E FAMILJES SË NJOHUR STRUGANE
STRUGA DUHET TA NJOHË DHE TA SHKRUAJË HISTORINË E SAJ TË BUJSHME
Me zonjën Lumturi Risvani takohemi shpesh në qytetin e Strugës edhe pse ajo jeton në Tiranë. Dy data nuk i harrojmë asnjëherë, 21 marsin, ditën kur ka lindur rilindasi strugan, Dr. Ibrahim Temo, emrin e të cilit e mban me krenari Gjimanzi i Strugës, që nga viti 2006 dhe 28 Nëntorin e cdo viti, ditën kur bëjmë homazhe te varret e Nuri Sojliut (firmëtar i Pavarësisë së Shqipërisë) dhe Qazim Bej Vlorës (djalit të Ismail Qemalit). Këtë 21 mars ajo nuk erdhi në Strugë për arsye të situatës së jashtëzakonshme me virusin famëkeq Covid-19. E vendosëm ta zhvillojmë këtë intervistë për Gazetën e Alpeve për ta njohur një familje strugane me virtyte të larta kombëtare.
Nga Xhemi HAJREDINI
Strugë -Tiranë, mars-prill 2020
Gazeta e Alpeve: – Kush është Lumturi Risvani?
Lumturi Risvani: – Linda në qytetin e Strugës, më 28 gusht 1944, në një familje me tradita dhe veprimtari të gjerë patriotike, gjithmonë në dobi të kombit shqiptar.
Nëna ime Hajrije Nuri Sojliu është fëmija e dhjetë dhe e fundit e familjes së Nuri Murat Sojliut. Ka lindur në Strugë, më 13.10.1912, vetëm disa javë përpara se i ati i saj, më 28.11.1912, në Vlorë, të firmoste së bashku me Z. Myrteza Struga dhe Z. Zyhdi Ohrin si delegatë, përfaqësues të popullit të Strugës dhe Ohrit, “Aktin e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë” nga Perandoria Osmane.
Gjyshi i nënës time ishte Murat Mustafa Ed’hem (Et’hem, T’hemo, Temo, Mustafaj, Bakalli, Hulo, Murati, Sojli, Soolej, Soylu, Nuriu, Struga). Kishte tre djemë:
1.-Abdullah Murat Sojli, lindur në Strugë, vdiq në Shqipëri, la pas a) Abdurrahim Abdullah Sojli, lindur në Strugë, vdiq Tiranë b) Xhemalin, lindur në Strugë, vrarë në Tiranë në 4.02.1944, c) Samiu lindur në Strugë, vdiq në Babje të Librazhdit. si tregtar me karvane ndërmjet Strugës, Shkupit, Tiranës, Durrësit, Elbasanit, Manastirit, Selanikut, etj. Samiu shërbente si korrier dhe ndërlidhës në aktivitetin patriotik të atdhetarëve, shoqërive klubeve, brenda e jashtë Shqipërisë, por edhe si korrespondent apo shpërndarës i librave, broshurave shqip e ngjashëm, të dërguara nga xhaxhai i tij Dr. I. Temo. d) Vajzën Fatime, lindur në Strugë, më 1905, vdiq në Tiranë. e)Masar, lindur në Strugë, vdiq në Tiranë.
2)- Ibrahim Murat Ed’hem (Temo), u lind në Strugë, më 21mars 1865 dhe vdiq në Rumani, më 4 gusht 1945. Martuar me Nafije Menkshin nga Pishkashi i Librazhdit. Kishin këta fëmijë: a) Iskender Ibrahim Temo, lindi në Rumani, vdiq në Turqi, la pas djalin Murad- Xhenan ose thjesht Xhenan, lindur në Rumani, i cili ka djalin Ibrahim jeton në Stamboll; b) Ridvan, lindur dhe vdekur në Rumani c) Asllan ose ndryshe quhej dhe Hasan-Togo, lindi dhe vdiq në Rumani d) Naim Ibrahim Temo, emrin e të cilit e vuri në respekt të miqësisë me Frashëllinjtë, lindur në Rumani, vdiq tek i biri Alban në SHBA dhe vajzën e) Senia, lindur dhe vdekur në Rumani.
3)- Nuri Murat Sojliu, lindur dhe vdekur në Strugë. Martuar me Fatime Hysen Nasufi nga fisi Nasufi në Veleshtë. Daja i nënës time ishte Jusuf Nasufi gjeneral dhe ka marrë pjesë
me Qemal Mustafa Ataturkun në luftën e Çanakalasë në Turqi. Fëmijët e Nuriut janë: a) Shadije, lindur në Strugë, vdekur në Ohër. b) Nadije, lindur në Strugë dhe vdekur në Tiranë. Kishte djalin Mynyr Emrullah Gurra dhe vajzën Maxhide. c) Fadili, lindur në Strugë, vdekur në SHBA. d) Hadije, lindur dhe vdekur në Strugë. e) Hatixhe, lindur në Strugë dhe vdekur në Elbasan. Martuar me Ali Adem Gegën, lindur në Ohër, i internuar gjatë Luftës së Dytë Botërore në Dakao të Gjermanisë, ekzekutuar nga regjimi komunist dhe varri nuk i dihet. Familja e saj vuajti shumë. Pas demokracicë, djali i madh, Muhameti, u zgjodh Kryetar i Komunës nr. 4 të Elbasanit, djali i tij Alfredi është inxhinier tek Vodafoni. Djali i vogël,Çlirimi, merret me përkthime nga turqishtja dhe frëngjishtja, ndërsa Dashamirit ia ndërprenë studimet dhe sot është pensionist. f) Aliriza Nuri Sojliu, lindur në Strugë dhe vdiq në Ballikesir të Turqisë. La pas: Qemalin, Selmanin, Muratin, Fiqiriun, Pejkerin dhe Zualin.Të gjithë kanë lindur në Strugë, por jetojnë ne Stamboll dhe në Ballikesir të Turqisë. g) Avni Nuri Sojliu, lindi në Strugë dhe vdiq në Strugë. Pati adaptuar Gylserenin. gj) Hajrijen,qëështë dhe nëna ime. Gjyshi ka patur edhe dy fëmijë të vegjël, një vajzë dhe një djalë që kanë lindur dhe vdekur në Strugë.
4)- Vajzën Xhemile Murat Sojli, lindur në Strugë e vdiq në Ohër. La të vogël Jëlldëzin, e cila u rrit dhe u martua nga gjyshidhe dajat e saj. Jetoi dhe vdiq në Tiranë. La pas: Telatin, Melihanë, Emirenë, Remzijen, Zybejten, Fiqirijen, Abdurrahmanin, Mehmet-Tahsinin.
Nga ana e babait tim…Babai im quhej Shyqyri Ismail Përnaska dhe ishte nga Korça kurse e ëma e tij ishte Xhevrije Hysen Pulaha, nga Pulaha e Korçës, një familje me tradita e zakone shqiptare.
Jam martuar me Mit’hat Haxhi Risvanin, që kishte mbaruar Institutin e Lartë Shtetëror të Bujqësisë, në Fakultetin e Agronomisë në degën Zootekni, në Kamëz, Tiranë, me titull: Agronom i Lartë i Specializuar në Zootekni. Babai i tij Haxhi Asllan Risvani, kishte mbaruar shkollën e lartë për oficer. Nëna e tij Bedrije rridhte nga fisi i njohur tiranas “Petrela”, një nga 6 familjet e para që kanë themeluar qytetin e Tiranës.
Kam dy fëmijë, vajzën Deniza dhe djalin Arian. Deniza ka ndjekur fakultetin e Mjekësisë në Tiranë, jeton në Itali, ka tre fëmijë, është një afariste dhe nënë e sukseshme. Ariani, ka ndjekur Institutin e lartë të Arteve në Tiranë, specializohet për regjizor. Ka marrë pjesë në shumë ekspozita kombëtare dhe ndërkombëtare ku edhe është vlerësuar me disa çmime. Jeton në Tiranë dhe ka tre fëmijë. Jam gjyshe me tre nipa e tri mbesa. Jam motër në mes të tre vëllezërve (Remzi, Ivzi dhe Petrit). Historikisht familjet si nga nëna, babai, vjehrra dhe vjehrri kanë vazhduar të arsimohen bile shumë prej tyre duke ndjekur edhe arsimin e lartë. Unë vetë kam mbaruar në USH-të Tiranës, në degën Histori-Gjeografi, pra jam mësuese e historisë dhe gjeografisë. Kam qënë ndër nxënëset me rezultatet më të mira. Kam dhënë provimet pasuniversitare: Ffilozofi, Gjuhën turke, Historinë e përgjithshme të Shqipërisë dhe kursin për arkivistikë pranë AQSH Tiranë. Sot jam pensioniste. Kam punuar në Radio- Televizionin Shqiptar në Tiranë, në sektorin e Kulturës; në Ministrinë e Arsimit dhe Kulturës, në Sektorin e Muzeumeve dhe në Arkivin Qendror Shtetëror në Tiranë nga ku dola dhe në pension. Puna ime ka qënë e lidhur me aspektet e kulturës, historisë, arkivistikës. Kam bërë botime artikujsh në organet e shtypit shqiptar si: “Këmbanat e Kalasë së Krujës”; “Kam me se të luftoj dhe di përse luftoj” kushtuar Heroit të Popullit Hysen Çino; “Luftë zhvillohej edhe në burgje”; “Nuri Sojliu një nga firmëtarët e Pavarësisë së Shqipërisë”, “Ibrahim Temo në 1928: “Zogu, malësori i Matit, shqiptari më i zgjuar që njoh”; intervista e botuar “Ibrahim Themo, patrioti rilindas i lënë në hije”; “Pavarësia e Kosovës” (Përshtypje udhëtimi) kur vajta në Prishtinë me pjestarë të familjes time në atë ditë fatlume që realizoi edhe një nga brengat e paraardhësve të fisit tim e natyrisht edhe e jona dhe dëshira dhe ëndrra e popullit shqiptar. Kam dhënë intervistë në Radio-Tirana mbi: ”Fillimet e Arsimit Shqip në krahinën e Dibrës dhe në trojet e tjera shqiptare në Maqedoni, bashkë me profesorin Murat Gecaj, në emisionin “Drita e Diturisë” në 2009 si përgjigje ndaj Enciklopedisë Maqedonase. Kam marr pjesë në ngritjen dhe pasurimin e muzeumeve në qytete apo fshatra si: Muzeu i Armëve në Kalanë e Gjirokastrës, përpjekjet për pergaditjen e Përmendores “Partizani Fitimtar” – vepër e prof. Odhise Paskalit, e benmdosur në Përmet më 24.05.1969, e cila me kerkësën e Ministrisë së Arsimit u vendos në Kampin famëkeq të Mathauzenit në Gjermani; në Lekbibaj të Tropojës ku inaguruam dhe shtëpinë e Kulturës; për ngritjen e lapidarëve në çdo qytet apo fshat për dëshmorët e Luftës Nacional-Çlirimtare; për ngritjen dhe pasurimin e muzeumeve edhe në fshatra etj. Kam bërë studime të ndryshme mbi bazën e të cilave vazhdon edhe sot puna në AQSH Tiranë, si: “Mbi nevojën e krijimit të mjeteve të evidentimit të materialeve dokumentare të sistemuara, kërkesat e regjistrimit të tyre në iventarë”; “Rregullore mbi vendosjen racionale të materialeve dokumentare në depo”; “Mbi nevojën e krijimit të një strukture ose zyre të mjeteve të informimit”; ”Studim mbi punën e bibliotekës në AQSH”; “Studim mbi mjetete evidencës në sallën e studimit pranë AQSH Tiranë dhe pasqyrat dhe regjistrat përkatëse”; Studim mbi karakterin e kërkesave të studiuesve vendas apo të huaj në sallën e studimit pranë AQSH”; Rregullore e shfrytëzimit të materialeve dokumentare të Fondit Arkivor Shtetëror të RPSSH në sallën e studimit”, “Mbi hartimin e katalogëve me tregues gjeografik dhe emëror për materialet e socializmit”; “Studim mbi gjendjen e fototekës dhe punës për evidentimin
e saj”, “Hartimi i skedarëve tematik dhe emëror (alfabetik të studiuesve vendas dhe të huaj në sallën e studimit pranë AQSH të RPSSH dhe skemat e tyre si mjete evidence e informimi”, “Studime për gjendjen e iventareve të materialeve arkivore pranë AQSH-së” ose në studime me grupe pune në AQSH etj. Për ngritjen e nivelit arkivor në rang republike kemi dhënë në rrethe të ndryshme eksperiencën dhe ndihmën tonë duke organizuar edhe seminare si në Pukë, Burrel, Lushnjë, Pogradec, Gjirokastër, në ndërmarrje të ndryshme në Tiranë,etj. Gjithashtu kam qënë pjesëmarrëse në përgatitjen e ekspozitave të organizuara nga AQSH-ja me materiale dokumentare si ajo për “Dëshmorët e Luftës Nacional- Çlirimtare” apo për “Reformën Agrare pas çlirimit”. Nuk kanë munguar edhe pjesmarrjet në sesionet shkecore në AQSH, ku vetëm ose në bashkëpunim me një shoqe kam mbajtur kumtesat e më poshtëme: 1.Mbi organizimin e shfrytëzimit të burimeve arkivore pranë sallës së studimit pranë AQSH të RPSSH.”2. Aksionet e njësiteve guerile për rrëmbimin e mjeteve teknike të shtypit prej armikut dhe vënia e tyre në shërbim të fjalës… 3.-Zhvillimi i transportit automobilistik në vitet 1944-1946.4.-Upërgatit dhe u depozitua në Arkivë edhe kumtesa mbi grabitjet e monumenteve të kulturës tonë gjatë gërmimeve arkeologjike në Butrint nga Misioni Arkeologjik Italian i kryesuar nga Kont Ugolini. Në tubimet në Strugë që janë organizuar nga autoritetet vendore për nderimin e veprës të fisit Sojliu, kam shprehur edhe unë ndonjë mendim apo pjesë nga jeta dhe aktiviteti i tyre. Mbas daljes në pension marr pjesë në Qëndrën Mbarëkombëtare të Koleksionistëve Shqiptarë me Kryetar Nderi Z. Shpëtim Sala. Ekspozitat e shumta të organizuara prej tij kanë përfshirë kryesisht periudhen e Rilindjes deri në 1944. Këto ekpozita janë hapur në qytete të ndryshme: Tiranë, Korçë, Vlorë, Prishtinë, Prizren, Strugë dhe në vende të tjera brenda e jashtë vendit.
Gazeta e Alpeve: – Pra jeni një pinjolle e familjes së njohur strugane?
Lumturi Risvani: – Po. Është e vërtetë që nga ana e linjës të nënës time jam një nga pinjollët e shumtë të fisit të njohur strugan Sojliu, familje e cila njihet edhe me mjaft mbiemra të tjerë. Origjina e mbiemrit vjen nga mbiemri Ed’hem, Et’hem, Themo, Temo, por edhe mbiemrat: Mustafaj, Bakalli, Hulo, Murati, Nuriu, Sojliu, Sojli, Sooley, Soylu, janë venënë periudha të ndryshme, kjo për t’i shpëtuar syrit të autoriteteve të kohës.
Vijon në numrin e ardhshëm
