MAQEDONIA ANTIKE
ËSHTË
MAQEDONI ILIRE
Shkruar nga prof. dr. M. Musai
Shqiptarët dhe autoktonia e tyre në Maqedoninë Antike, është e lidhur ngushtë, me trashëgimin e drejtpërdrejtë gjenetike prej Ilirëve. Iliria kishte shtrirje të gjërë gjeografike, duke përfshi gjithë Gadishullin Ilirik, banimi dhe kultura ilirie vazhdon në drejtim të Dallmacisë – Kroaci, në gjithë buzëdetin Adritik të Kroacisë dhe në gjithë Italinë. Për Ilirët kan shkruar shumë historian, etnolog, arkeolog, gjuhëtar, pra shkencëtar, të niveleve të larta botërore. Bindja e të gjithë atyre është se Iliria ishte e përbërë prej popullit Ilir. Populli Ilir, ka gjenetikën e vet të pastër,të trashëguar prej popullit Pellazg. Askush në botë, në Europ dhe në Ballkan, prej popujve tjerë, nuk e kan atë përparësi ta thonë, se edhe ne jemi gjaku iliro-pellazg. Atë përparësi me bindje shkencore, historike, evolutive, gjenetike, kulturore, arkeologjike, paleontologjke, e kan vetëm shqiptarët. Prandaj sa për ta hek dyshimin e atyre popujve, le të urdhërojnë dhe të bëjm analizat më bashkëkohore gjenetike të ADN së. Nëse i bëjmë ato analiza, sejcili ka me e gjet nanën dhe babën e vet. Ju garantoj sllavëve, grekëve të sotëm të Greqisë si dhe sllavo-maqedonëve, se ata nuk takohen me ne askundi. Sllavët jan ardhacak të shek. VII të erës tonë, kurse grekët e sotëm kan ardhur si popull i shpifun barbar në shek. e VIII para krishtit. Grekët e vjetër Hellasët jan zhduk njejt sikurse ilirët, por ata ishin prej një trungu gjenetik me ilirët prej Pellazgëve, sikurse ishin edhe disa popuj tjer. Gjuha e Hellasëve është dialekt ilir dhe prandaj ka ngjajshmëri. Sipas Gjuzepe Katapanos, Kultura Pellazge ka filluar të shkruhet dhe dominojë prej kohës së THOTIT. Ai thot se edhe THOTI fliste shqip. Mos i marim gjërat me të ngut, as edhe me dëshirë, por vetëm me realite, kur Pellazgët edhe ilirët kan qen popull shumë intelegjent, kan zotruar detra, oqeane, kan zbut kafsh, kan ngrit qytete, kan ndërtuar rrugë, kan krijuar kulte, kan dijtur të prodhojnë djathin, birrën, raki verë, padyshim se ky popull nuk ka qen i shpifur, por popull që ka pasur edhe shkrimin e tij. Të gjitha janë vjedhur dhe janë shkatërruar, prej grekëve, romës, turqve dhe sllavëve. Të gjithë këta kan qen dhe janë armiq të përbetuar kundër trashëgimisë kulturore iliro-shqiptare.
Nëna tokë shqiptare me shumë fanatizëm i ka ruajtur shumë vlera, të cilat dekorojnë muzeumet e Europës dhe Botës, kurse edhe shumë gjëra gjenden nën gërmadha. Përveç kësajë trashëgimin tonë me të gjitha vlerat gjenetike, i ruan bërthama qelizore. Kjo ua ka ndalur hovin dhe ua ka luajtur nanën hajdutëve, për momentin ua ka zan dera bishtin, nuk kan nga ja mbajnë prej realitetit historik, bërthama është realiteti gjenetik e trashëgimisë evolutive dhe historike.
Prandaj për këtë moment e ngrej zërin kritik dhe them se ne si popull shqiptar, jemi geni i fjetur, ende presim dikush të na zgjon dhe të na thot: çohu shqiptar dhe tregou se ti je ai që ke lind i pari dhe ke fol shqip. Këtu jamë shumë i prerë dhe i pafalshëm, për shumë antivlera jemi fajtor vet. Nuk pregadisim kudro, nuk krijojm arsim cilësor, nuk investojm në fushën e shkencës, ashtu si financon Serbia, Greqia dhe popujt tjerë. Jemi heshtak, të lodhur dhe shesim kulturën tonë edhe sot për para të majme.
Historia Pellazge është bazamneti trashëgues i të gjitha vlerave, për popullin ilir, pamar parasysh se ata ku jetonin, në gjithë Ballkanin, në Dallmaci, Panoni, Bosnjë, Dardani, Itali, etj, ilirët kishin struktur fisesh. Besimi i Ilirëve në fillim ishte pagan, mandej si popull mjaft i zgjuar u lidhën për tokës, qiellit dhe detit. Filluan të besojnë dhe krijuan zotrat dhe idhujt e tyre, të cilët sot pa turp Greqia bën histroi, me Zeusin, Akilin, Lekën, Platonin, Aristotelin, Homerin, Pitagorën, Afërditën, o sa shumë janë, por ne …
Pasi më ka interesuar shumë për banorët e parë të fushëgropës së liqenit të Ohrit, prej literaturës që kam lexuar dhe që më është afruar, thuhet se liqeni i Ohrit është krijuar para disa miliona vjet, përmes lëvizjeve tektonike, çarjes dhe shembjes së tokës. Kuptohet se pamja e parë historike e liqenit ka qen ndryshe dhe më e madhe, por bashk me këtë liqe u krijuan edhe shumë liqej tjerë: i Maliqit, Pellagonisë, Pollogut, Bajkalit, Tajnganikës, Bodenit, etj. Por struktura e liqejve që ishin: liqeni i Ohrit, quheshte liqeni i Dasaretëve, dhe liqeni i Maliqit, Kosturit, Pellagonisë dhe i Pollogut, quhej sistemi i liqejve të Dasaretëve. Këtë e thot vet Jovan Cvijiq, në librin shkencor, Liqeni i Ohrit dhe bota e tij e gjallë (Охридското езеро и неговиот жив свет) „Култура Скопје 1959 год. Të njëjten gjë përmendin: Karaman S. pastaj, Sinisa Stankovic, Bruchard, Pitte, Pavle Radovan, Schneider dhe shumë të tjerë.
Popullata e parë e cila banon këtë hapësirë janë fiset ilire: në Pogradeci, banonin Enkelejt, të cilët ndërtojnë kulturën e Selcës së Poshtme, në Ohër – Lichnidos, Dasaretët, në Strugë Drilonët dhe kështu me rradhë. Por tash i pyesi sllavët e jugut, ku ishit ju, kur ne ishim këtu. Kuptohet se ata ishin në Karpate, në malin Ural, varur si majmunë dhe kur erdhën këtu në shek. e VII të erës tonë, gjetën qytetërim ilir.
Në liqenin e Dasaretëve, fisi ilir Dasaretët ishin më dendur dhe përkapnin sipërfaqe më të madhe liqenore. Prandaj maska ilire e cila u gjet në kalanë e Ohrit, është ilire dhe sot zbukuron muzeun e Beogradit si dhe shumë materiale tjera që fshihen dhe nuk kan parë dritë, ruhen me fanatizëm që mos i shohin shqiptarët. Në fshatin Trebenishtë poashtu janë gjetur shumë eksponate, të cilat i takojnë kulturës ilire, të shek. IV dhe III p. e. së re.
Vende me hiostori të lashtë në fushëgropën e liqenit të Ohrit janë: Ohri dhe disa fshatra të Ohrit, në Strugë, duhet kërkuar në Seteli të Dollogozhdës, në Dobovjan lokalitet i vjetër, Tashmarunishtë, Oktis, Modriç, Ladorisht, në kodrën midis Tateshit dhe Bogovicës etj. Të gjitha këto lokailtete kanë kulturë të vjetër ilire, këto i ka përshkuar, rruga Via Kandavia, e cila pastaj zëvendësohet prej 165 p. k. me Via egnatia.
U drejtohem sllavëve, a bre makedonçe, ku ishe i fshehur asajë kohe. Ku i kishe kishat, arat, mineralet, mbretrit, kulturën, varret, forcën për të sunduar.
Truri jon tash duhet të vehet në funkcion të mirës tonë kombëtare.